Досліджено вплив бору та препаратів бору з комплексом мікро- й макроелементів на урожайність ріпаку озимого. Встановлено ефективність осіннього внесення бору в дозах 200 й 400 г/га, яке забезпечувало збільшення урожайності ріпаку озимого. Осіннє застосування підвищених норм бору (400 г/га) має менший вплив на урожайність порівняно із внесенням борату по наростаючих ярусах культури (восени 150 г/га та навесні двічі по 150 г/га до цвітіння). Показана ефективність максимальної у досліді дози бору 450 г/га, що підтверджує значну потребу в цьому мікроелементі рослин ріпаку. Встановлено збільшення урожайності за дворазового застосування добрива борон рН 2,0 л/га (торгова марка «Wuxal Борон рН»), що містить більше (108 г/л) бору та комплекс мікро- й макроелементів (Р — 183 г/л, N — 70, S — 5,5, Cu — 0,7, Fe — 1,4, Mn — 0,7, Mo — 0,014, Zn — 0,7 г/л) над дворазовим застосуванням ойлсид плюс 2,0 л/га (торгова марка «Wuxal OILSEED PLUS»), що містить меншу кількість бору (85 г/л), а також комплекс мікро- та макроелементів (N — 15 г/л, S — 30, Mn — 20, Mo — 3,5 г/л). Найвища урожайність в досліді була за внесення бору в поєднанні з мікро- й макроелементами за 5 внесень обприскуванням за сезон: восени мікроплант 2 л/га та борон 2 л/га у стадію розвитку ВВСН — 14—15 і 17—18 відповідно; навесні мікроплант 2 л/га, борон 2 л/га та ойлсид плюс 2,0 л/га у стадію розвитку ВВСН — 30—31, 53—55 і 63—65 відповідно (сумарно внесено: В — 535,8 г/га, Р — 320, N — 607, К — 499, S — 380, Cu — 34,4, Fe — 68,4, Mn — 117,2, Mo — 4,156, Zn — 65,6, Mg — 113 г/га). Тут урожайність збільшувалась на 4,4 ц/га. У польових та виробничому дослідах встановлено ефективність застосування як бору, так і бору разом із комплексом мікро- та макроелементів на різних типах ґрунтів. На чорноземі типовому з вмістом гумусу 3,2 % приріст урожайності за застосування мікро- та макроелементів був дещо нижчий порівняно з результатами дослідів на сірому лісовому ґрунті з вмістом гумусу 1,9 %. Вірогідно, що це може свідчити про вищий рівень вимивання аніону борату на ґрунтах із нижчим рівнем гумусу. Отже, на бідніших ґрунтах потреба в застосуванні бору з мікроелементами вища.
Ключові слова: Brassica napus L., боратні добрива, мікроелементи, вплив бору на продуктивність ріпаку
Повний текст та додаткові матеріали
У вільному доступі: PDFЦитована література
1. Dinh, A.Q., Naeem, A. & Mтhling, K.H. (2022). Growth and distribution of boron in oilseed rape (Brassica napus L.) as affected by boron supply. Plants, 11(20), pp. 2746-2754. https://doi.org/10.3390/plants11202746
2. Morgun, V.V., Cakmak, I., Schwartau, V.V. & Mykhalska, L.M. (2020). Physiological peculiarities of sunflower boron nutrition. Fiziol. rast. genet., 52(3), pp. 187-195. https://doi.org/10.15407/frg2020.03.187
3. Aftab, T., Landi, M., Papadakis, I.E., Araniti, F. & Brown, P.H. (2022). Boron in Plants and Agriculture. Oxford: Elsevier Inc.
4. Takano, J., Noguchi, K., Yasumori, M., Kobayashi, M., Gajdos, Z., Miwa, K., Hayashi, H., Yoneyama, T. & Fujiwara, T. (2002). Arabidopsis boron transporter for xylem loading. Nature, No. 420, pp. 337-340. https://doi.org/10.1038/nature01139
5. Arunkumar, B.R., Thippeshappa, G.N., Anjali, M.C. & Prashanth, K.M. (2018). Boron: A critical micronutrient for crop growth and productivity. Pharm. Phytochem., 7(2), pp. 2738-2741.
6. Brown, P.H., Bellaloui, N., Wimmer, M.A., Bassil, E.S., Ruiz, J., Hu, H., Pfeffer, H., Dannel, F. & RШmheld, V. (2002). Boron in plant biology. Plant Biol., No. 4(2), pp. 205-223. https://doi.org/10.1055/s-2002-25740
7. Marschner, P. (2011). Mineral nutrition of higher plants. 3rd edition. London: Academic Press. https://doi.org/10.1016/C2019-0-00491-8
8. Li, S., Yan, L., Venuste, M., Xu, F., Shi, L., White, P.J., Wan, X. & Ding, G. (2023). A critical review of plant adaptation to environmental boron stress: Uptake, utilization, and interplay with other abiotic and biotic factors. Chemosphere, No. 10, pp. 338-350. https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2023.139474
9. Vera-Maldonado, P., Aquea, F., Reyes-Reyes-DHaz, M., C«rcamo-Fincheira, P., Soto-Cerd, B., Nunes-Nesi, A. & Inostroza-Blancheteau, C. (2024). Role of boron and its interaction with other elements in plants. Front. Plant Sci., No. 2, pp. 15-30. https://doi.org/10.3389/fpls.2024.1332459
10. Zhao, Z., Wang, Y., Shi, J., Wang, S., White, P.J., Shi, L., Xu, F. (2021). Effect of balanced application of boron and phosphorus fertilizers on soil bacterial community, seed yield and phosphorus use efficiency of Brassica napus. Sci. Total Env., No. 1, pp. 346-355. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.141644
11. Kalantarahmadi, S. & Daneshian, J. (2023). Improving of canola (Brassica napus L.) yield and oil quality by foliar application of micro-nutrients under high-temperature stress. J. Soil Sci. Plant Nutr., 23, pp. 351-367. https://doi.org/10.1007/s42729-022-01016-2
12. Goldbach, H.E., Rerkasem, B., Wimmer, M.A., Brown, P.H., Patrick, H., Thellier, M. & Bell, R.W. (2002). Boron in Plant and Animal Nutrition. New York: Springer Science + Business Media, LLC. https://doi.org/10.1007/978-1-4615-0607-2
13. Warington, K. (1923). The effect of boric acid and borax on the broad been and certain other plants. Ann. Bot., 37, pp. 629-672. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.aob.a089871
14. Bulut, H. (2019). The effect of climatic factors on boron nutrition of plants. 9th International symposium on atmospheric sciences ATMOS (pp. 1-5), Istanbul.
15. Brdar-Jokanoviє, M. (2020). Boron toxicity and deficiency in agricultural plants. Int. J. Mol. Sci., 21(4), pp. 1-20. https://doi.org/10.3390/ijms21041424
16. Zhao, S., Huq, E., Fahad, S., Kamran, M. & Riaz, M. Boron toxicity in plants: understanding mechanisms and developing coping strategies; a review. PudMed. https://doi.org/10.1007/s00299-024-03317-5
17. Mтhlbachov«, G., ‡erm«k, P., K«л, M., Markov«, K., Vavera, R., Pechov«, M. & Loл«k, T. (2018). Crop yields, boron availability and uptake in relation to phosphorus supply in a field experiment. Plant Soil Environ., 64(12), pp. 619-625. https://doi.org/10.17221/490/2018-PSE
18. Brown, P.H. & Shelp, B.J. (1997). Boron mobility in plants. Plant and Soil, No. 7, pp. 85-101. https://doi.org/10.1023/A:1004211925160